top of page
Yazarın fotoğrafıGizem Bahadır

DİVAN EDEBİYATI KÂBUS MU?

Öğrencilere "Edebiyat'taki en önemli konu nedir?" diye sorsak muhtelemen birçoğu Cumhuriyet Dönemi cevabını verir. Fakat Cumhuriyet Dönemi 2018'den beri ÖSYM'nin daha az ilgisini çekiyor. ÖSYM'nin yeni gözdesi Divan Edebiyatı. Peki nasıl oluyor da oldukça uzun bir dönemi kapsayan Cumhuriyet Dönemi'nden Divan Edebiyatı'na göre daha az soru geliyor?


Sevgili arkadaşlar, bildiğiniz üzere Cumhuriyet Dönemi'nde öğrenilmesi gereken çok fazla yazar, eser, edebî tür ve hatta roman karakterleri var. Bu sebeple ÖSYM, ortalama 3-4 soruyu mutlaka Cumhuriyet Dönemi'ne ayırıyor. Fakat günümüz Türkçesi ile yazılan eser adlarını ya da günümüze yakın olan yazarları öğrenmek 13, 14 ya da 16. yüzyılda yazılan eser adlarını ya da o dönemde yaşayan sanatçıların isimlerini öğrenmekten daha kolay. Üstelik soruda bir şiir verildiğinde ve bunun yorumlanması istendiğinde günümüz Türkçesi ile yazılmış olan şiir, elbette öğrenciler için daha büyük bir kolaylık sağlamakta. ÖSYM de bunu bildiği için öğrencileri daha da zorlamak adına yorumlaması ya da öğrenmesi daha zor olan ve daha çok emek isteyen Divan Edebiyatı'na ağırlık veriyor. Hatta bazen söz sanatları sorularını bile Divan Edebiyatı sorularının içinde soruyor. Böylece öğrenci, eğer Divan Edebiyatı'nda iyi değilse söz sanatları sorusunu da ya boş bırakıyor ya da yanlış yapıyor.


Peki böyle bir durumda Divan Edebiyatı'na nasıl çalışmalıyız? Burada yapmamız gereken ilk şey konuların birbiriyle bağlantılı olduğunu unutmamaktır. Bazen bir anahtar kelime soruda hiç vakit kaybetmeden doğru şıkka kolaylıkla ulaşmanızı sağlayabilir. Örneğin, söz sanatları soruları Divan Edebiyatı ile oldukça ilişkilidir. Genellikle bir beyit üzerinden doğru sanatı bulmanızı isterler. Bu sebeple iki konuyu birlikte ele alarak çalışmak size hem zaman kazandıracak hem de daha kolay öğrenmenizi sağlayacaktır. Ayrıca gazel, kaside, tuyuğ gibi nazım biçimlerini ya da mersiye, naat, hicviye gibi nazım türlerini bilmek sizi doğru şaire götürmek konusunda oldukça önemlidir. Örneğin soruda Azerî Türkçesi ile yazılmış bir tuyuğ varsa bu yüksek ihtimalle Kadı Burhaneddin'e aittir. Ya da gazelleriyle ünlü bir şairden bahsediyorsa bu sorunun cevabının Nef'i olmadığı açıktır. Bunun gibi anahtar kelimelere dikkat edildiğinde bazı soruları çok daha kısa sürede çözmek mümkündür.

Bir diğer önemli ipucu şairleri yüzyıllarına göre ayırmaktır. Her şairin kendini belli eden bazı önemli özellikleri var, bunları iyi öğrenmeliyiz. Adeta şairin kartvizitini çıkarmalıyız.


Örn: BAKİ: 16. yüzyıl, döneminin sultanü'ş-şuarası, Kanuni ile oldukça yakın hatta ölümünden sonra Kanuni Mersiyesi'ni yazdı. Aynı dönemde yaşayan Fuzuli ile zıt bir edebî anlayışı var. Rindane gazeller yazar.


Sadece bu bilgiler bile soru çözmek için önemli ipuçları oluşturabilir. Çünkü bu bilgiler benim şu yorumları yapmamı sağlıyor:


1- Baki'nin hangi yüzyılda yaşadığını unutsam bile Kanuni ile yakın olduğunu biliyorum. Kanuni 16. yüzyıl olduğuna göre demek ki Baki de 16. yüzyıl şairi.

2- Baki'nin hangi yüzyılda yaşadığını unutsam bile Fuzuli ile aynı dönemde yaşadığını biliyorum. Fuzuli 16. yüzyıl olduğuna göre o zaman Baki de 16. yüzyıl şairidir.

3- Baki'nin nasıl gazeller yazdığını ya da nasıl bir edebî anlayışı olduğunu hatırlamıyorum. Fakat Fuzuli ile zıt olduğunu hatırlıyorum. Fuzuli ilahi aşk konulu şiirler yazdığına göre demek ki Baki de beşerî aşk temalı şiirler yazıyor.

4- Baki'nin yazımının ustaca olup olmadığını hatırlamıyorum. Ama döneminin şairler sultanı olduğunu biliyorum. Şairler sultanı olan birisinin kusurlu yazma ihtimali yok, demek ki Baki'nin oldukça ustaca yazılan şiirleri var.


Görüldüğü gibi arkadaşlar yazarın çok minik bilgilerle kartvizitini çıkardığımızda bile başka pek çok bilgiye sahip olabiliyoruz. Burada önemli olan şu arkadaşlar: Yazılan her şeyi ezberlemeye kalkarsanız işin içinden çıkamazsınız ve edebiyat dünyanın en zor ve gereksiz dersi hâline gelir. Fakat eğer yorum yapmaya çalışırsanız ezberlemeden, mantık kurarak başka bilgilere kolayca ulaşırsınız buna ek olarak yorum yapma becerisi kazanmanız, uzun vadede, sizin sosyal hayatınızda olaylara daha geniş pencereden bakmanızı sağlayacaktır.


Divan Edebiyatı'na çalışma ile ilgili bir diğer önemli ipucu şairlerin önemli eserlerini sanki o yazarın soyadıymış gibi birlikte telaffuz etmenizdir. Örneğin, Ahmedî İskendername, Şeyh Galip Hüsn ü Aşk, Şeyhî Harname... Bunları yaptığınızda yazarın en bilinen ve en çok üzerinde durulan eserleri artık zihninizde "ezberlenilmesi" gereken bir yük olmaktan çıkacak ve adeta şairin soyadı hâline gelmiş olacak.


Bir diğer yöntem de elbette ki soru çözmek AMAA bu soruları öyle gelişigüzel çözmemeliyiz. Soru çözerken aynı zamanda not da çıkarmalıyız. Nasıl yapacağız peki bunu? Her şeyden önce Divan Edebiyatı konusunu bitirir bitirmez çözdüğümüz testler, ısınma turu testleridir. Henüz şairlere ve isimlere tam hakim olmadığımız için hatırlamakta zorluk çekebiliriz. Bu sebeple ısınma turu olan bu testlerde konuyla ilgili notlarımız açık olmalıdır ve testte geçen bütün eserlerin şairlerini ve şairlerin yüzyıllarını testin boş yerlerine mutlaka yazmalıyız. Örneğin, soruda "Hangisi Nef'i'nin eserlerinden biridir?" diye sorulduğunu ve şıklarda da Yusuf u Züleyha, Beng ü Bade, Hayrabad, Siham-ı Kaza ve Hüsn ü Aşk olduğunu düşünelim. Biz Nef'i kartvizitini hatırlayıp ya da notlarımızdan bakıp soruyu yaptıktan sonra diğer dört şıktaki eserlerin yanına şairlerini yazmalıyız. Yani


Yusuf u Züleyha - Şeyyad Hamza

Beng ü Bade - Fuzuli

Hayrabad - Nabi

Hüsn ü Aşk - Şeyh Galib


şeklinde mutlaka belirtmeliyiz. Anlatırken ya da uygularken çok uğraştırıcı ve uzun süren bir yöntemmiş gibi duruyor, kabul ediyorum fakat ısınma turu olarak isimlendirdiğimiz bu testleri bu şekilde çözmeniz Divan Edebiyatı'nı çok daha hızlı ve kolay öğrenmenizi sağlayacaktır.


Unutmayın ki emek olmadan yemek olmaz. Divan Edebiyatı gibi bir konuyu iyi öğrenmek ve AYT'deki bu 4-5 soruyu "garanti net"e çevirmek istiyorsanız rastgele çalışmak yerine akıllı çalışmak durumundasınız. Son bir not daha: Divan Edebiyatı, Cumhuriyet Dönemi'nden çok daha kısa bir konu ve emin olun öğrenmesi taktikleri olduğu için çok daha kolay ;)

20 görüntüleme0 yorum

Son Yazılar

Hepsini Gör

Comments

Rated 0 out of 5 stars.
No ratings yet

Add a rating
bottom of page